Spojrzenie na dzieje z perspektywy tych, których spojrzenia nigdy nie uwzględniano w oficjalnych narracjach historycznych wywraca do góry nogami nasz obraz przeszłości i procesów społecznych. Ta reguła ma charakter uniwersalny. Dotyczy zarówno dziejów chłopów pańszczyźnianych w dawnej Rzeczpospolitej jak i szeroko rozumianej ludności podporządkowanej w transatlantyckim Imperium Portugalskim.
Rzeczywistość widziana z „żabiej perspektywy” zmienia proporcje i priorytety. Wypełnia ją nie tyle celebracja władzy ile opór i unikanie jej zachłannych macek. Zamiast wielkiej polityki zaczynamy dostrzegać nieheroiczną treść życia bezimiennych mas – rozmaite sposoby dostosowania do panujących warunków, wykorzystywania licznych dziur i luk w systemie społecznym dla poprawienia swojego bytu. Te dwie strategie zmiany były w jakimś stopniu globalne – zniewoleni stosowali je zarówno na zachodnich jak i wschodnich krańcach nowożytnego świata atlantyckiego. Używane przez chłopów pańszczyźnianych, niewolników afrykańskich, ludność rdzenną kolonii, a wreszcie kobiety pociągały za sobą różne skutki. Dostosowanie bywało skutecznym narzędziem indywidualnego sukcesu jednostek, ich społecznego awansu, zbiorowy opór bywał czynnikiem zmiany społecznej, podkopywał struktury zniewolenia. Jedne i drugie przyczyniały się do transformacji społeczeństw na różnych poziomach – ekonomicznym, politycznym i kulturowym. Jedne i drugie splatały się ze sobą w codziennym życiu zwykłych ludzi.
W najnowszym wydaniu cyklu „Historie ludzi bez historii” spotkamy się z dwojgiem badaczy grup i klas podporządkowanych – historyczką Agatą Błoch, autorką wydanej niedawno książki „Wolni i zniewoleni”, opowiadającej o życiu ludności poddanej w Imperium Portugalskim w XVI-XVIII wieku oraz antropologiem Michałem Rauszerem, który w swojej „Sile podporządkowanych” bada różne strategie ludowego oporu skupiając się na sytuacji w Rzeczpospolitej szlacheckiej i w okresie rozbiorów. Będziemy rozmawiać o buncie i dostosowaniu, o codziennym życiu i codziennym oporze, o skazanych na milczenie i pozbawionych znaczenia ludziach, których praca, cierpienie i walka położyły fundamenty pod świat jaki znamy pod nazwą nowoczesności.

Goście:
Agata Błoch, Michał Rauszer

Prowadzenie:
Przemysław Wielgosz (Le Monde diplomatique – edycja polska)